Eén van de eerste dingen die je doet als beginnende freelancer, is een bedrijfsnaam (handelsnaam) verzinnen en je inschrijven bij de Kamer van Koophandel (KvK). Het registreren van een merknaam staat meestal niet op de to-do-lijst van startende zelfstandigen. Jammer; merkregistratie kan in sommige gevallen nuttig of zelfs noodzakelijk zijn.

Welke bescherming biedt het gebruiken van een handelsnaam?

Op het moment dat jij als eerste een handelsnaam gebruikt en daarmee de boer op gaat, kun jij die naam claimen. Om het recht op een handelsnaam te behouden, moet je actief deelnemen aan het economische verkeer. Dit doe je bijvoorbeeld door vermelding in de telefoongids en je bedrijfsnaam te drukken op briefpapier en visitekaartjes. Het registreren van de naam in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel is niet nodig om aanspraak te kunnen maken op een handelsnaam. Als je onder je handelsnaam producten en diensten aanbiedt, is je handelsnaam ook je merknaam.

Mocht iemand in de toekomst jouw handelsnaam oftewel merknaam onterecht gebruiken, dan kun je aanspraak maken op je handelsnaamrecht. Houd wel rekening met een aantal beperkingen:

• Het recht op een handelsnaam beperkt zich tot Nederland en geldt voor het gebied waarin je de handelsnaam gebruikt of waarin je bekendheid geniet. Dat kan heel Nederland zijn, maar evengoed alleen de provincie Utrecht als je enkel daar actief bent. 
• Een handelsnaam biedt geen bescherming van je logo.
• Bied je producten en/of diensten onder een andere naam dan je handelsnaam aan, dan zijn die niet beschermd volgens de Handelsnaamwet.

Een voorbeeld ter verduidelijk:
Het kan best zo zijn dat een andere freelance tekstschrijver de naam Tekstfun mag gebruiken, terwijl jij in dezelfde branche en omgeving actief bent onder de naam Tekstfan. Omdat je veel klanten bereikt via internet is het zeer vervelend dat jullie domeinnamen maar één letter verschillen. Je vreest verwarring en omzetverlies en je stapt naar de (kanton)rechter. Of de rechter de eigenaar van Tekstfun zal dwingen een andere naam te kiezen, is nog maar de vraag omdat de handelsnaam, huisstijl en diensten van Tekstfun afwijken van die van jou. Bovendien kan de rechter geen bevel tot stilleggen of sluiten van de onderneming geven.

Welke bescherming biedt het registreren van een merknaam?

Wil je sterker kunnen optreden tegen misbruik van jouw handelsnaam en/of merknaam, dan zul je die moeten registreren bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE). Alleen na registratie is een merk jouw eigendom en mag je het ® teken gebruiken. 

• Je handelsnaam wordt als merk aangeduid en je kunt de naam in de hele Benelux claimen. Een Europese of internationale bescherming is eventueel ook mogelijk. 
• Behalve een naam (woordmerk) kun je ook andere tekens aan je registratie toevoegen die jouw bedrijf van concurrenten onderscheidt. Dit kan een logo zijn, maar ook een vorm, kleur, cijfercombinatie, klank of slagzin, of een combinatie van verschillende tekens. Mocht iemand in de toekomst een soortgelijk teken gebruiken, kun je daar bezwaar tegen maken (oppositie indienen).
• Als je producten en/of diensten aanbiedt onder een andere naam dan je handelsnaam, kun je ook die naam als merk registreren. Mocht in de toekomst iemand diezelfde naam gebruiken, kun je daar tegen optreden.
• Je kunt, door middel van registratie, je merkrecht in verschillende vakgebieden laten gelden. Het BBIE hanteert een classificatiesysteem waarbij het 45 verschillende klassen van waren en diensten onderscheidt. Standaard kun je een merk registreren in drie klassen. Als je wilt, kun je klassen aan je inschrijving toevoegen. Dat is onder andere handig wanneer je je dienstenpakket uitbreidt. Bijvoorbeeld: naast het geven van marketingadviezen, heb je besloten om ook actief te zijn als uitgever van marketingboeken. Je voegt je uitgeversdiensten en –producten aan je merkregistratie toe.

Deze zelfstandige ging je voor…
Petra van Vliet is werkzaam als zelfstandig fotografe en biedt haar diensten aan onder de bedrijfsnaam Spiley: een geregistreerd merk. Naast het geven van fotografieworkshops, biedt ze ook andere diensten aan. Eén van die diensten is de zogenaamde Powershoot waarbij ze portretfoto’s maakt van mensen met cameravrees. Net zoals haar bedrijfsnaam heeft Petra de naam Powershoot geregistreerd en communiceert ze dit naar buiten toe door het ® te gebruiken. 
Janine Bruinooge liet de naam JAMMIE als merk registreren omdat ze de komende jaren onder die naam allerlei culinaire producten en diensten zal ontwikkelen en aanbieden.

Wel of niet registreren?

Elke freelancer die van plan is om als zelfstandige een carrière op te bouwen, zou merkregistratie moeten overwegen. Je steekt immers veel tijd, moeite en geld in het opbouwen van een goede naam en op basis daarvan in het verwerven van een klantenkring. Het zou zonde zijn als iemand anders dan eenzelfde naam of een soortgelijk logo gebruikt. Het gevaar bestaat dat klanten de concurrent voor jouw bedrijf aanzien. Of je verliest klanten doordat een gelijknamig bedrijf hele andere diensten aanbiedt- schoonmaakdiensten versus juridische bijstand – en dat een negatieve weerslag heeft op jouw bedrijfsimago. Wil je dergelijke situaties voorkomen, dan is het slim om zo snel mogelijk je handelsnaam en/of merknamen te registreren. Hoe eerder je registreert, hoe beter je tegen misbruik kunt optreden.

Benieuwd wat andere freelancers registreerden? Lees over en leer van hun ervaringen.

Als je overgaat tot merkregistratie zul je een aantal verschillende stappen moeten zetten en fasen moeten doorlopen.

Aanbevolen websites

• Zoeken naar handelsnamen en merknamen doe je in het Handelsregister en het Merkenregister.

Geraadpleegde bronnen

• Online dossier merkregistratie van Het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE).
• Dossier merkregistratie, Kamer van Koophandel (KvK).
• Kooij, van der P.A.C.E & Mulder, S.J.A. (1996). Hoofdzaken intellectuele eigendom. Uitgeverij Kluwer. 
• Kist, B. (2007). Blijf van m’n naam af! Uitgeverij Podium.

Auteur: Janine Bruinooge