Samenwerkende freelancers die als één bedrijf naar buiten willen treden, kiezen vaak voor de maatschap of de VOF (vennootschap onder firma) als rechtsvorm. Zowel de maatschap als de VOF is een verzameling van eenmanszaken en/of BV’s. De traditie wil dat beoefenaars van een vrij beroep, zoals artsen en advocaten, in een maatschap werken en ambachtslieden, bijvoorbeeld meubelmakers en boekbinders, in een VOF. Dit wordt ook wel aangeduid als het onderscheid tussen beroep en bedrijf.

Aansprakelijkheid

Het belangrijkste verschil tussen de maatschap en de VOF zit hem in de aansprakelijkheid.

• Bij een maatschap zijn de leden (maten) ieder voor een gelijk deel aansprakelijk voor de schulden van de maatschap.
• De leden van een VOF (vennoten) zijn ieder geheel aansprakelijk voor de schulden van de vennootschap, dus ook voor schulden die een mede-vennoot heeft gemaakt.

In juridische termen zijn de maatschap en de VOF geen rechtspersonen, maar een samenwerking tussen natuurlijke personen. Dat houdt in dat de maten of vennoten ook met hun privévermogen aansprakelijk zijn voor de zakelijke schulden. Er is geen scheiding tussen zakelijk privévermogen, zoals bij de BV. Daardoor kan een schuldeiser aanspraak maken op zowel het zakelijke als het privévermogen (behalve als de maatschap of VOF uit BV’s bestaat). Als je in gemeenschap van goederen getrouwd bent, kan ook het geld van je partner worden opgeëist. Huwelijkse voorwaarden bieden hiertegen bescherming, maar niet onder alle omstandigheden.

Oprichting

Een notariële akte is voor geen van beide rechtsvormen verplicht, maar het is hoe dan ook sterk aan te raden om een aantal afspraken vast te leggen. Denk bijvoorbeeld aan afspraken over de verdeling van de winst, de taakverdeling, de wijze van besluitvorming en gezamenlijke uitgaven als de huur en eventuele loonkosten. Je kunt bij de Kamer van Koophandel terecht voor modelcontracten.

Inschrijving bij de Kamer van Koophandel

Een Maatschap moet worden ingeschreven in het handelsregister bij de KvK, tenzij het gaat om een zogenaamde 'stille maatschap' die niet naar buiten treedt.

Voor een VOF is inschrijving in het handelsregister altijd verplicht.

Belastingen

De Belastingdienst beschouwt maten in een maatschap en vennoten in een VOF als zelfstandig ondernemers. Zij betalen dan ook ieder afzonderlijk inkomstenbelasting volgens het fiscale regime waar zij onder vallen: dat van de eenmanszaak of van de BV.

Voor de btw ligt dat anders: hier kijkt de Belastingdienst naar de onderneming als geheel. De maatschap of VOF doet dus de btw-aangifte en niet de leden afzonderlijk.

Heeft de maatschap of VOF personeel in dienst, dan moet zij loonbelasting afdragen aan de fiscus.

Sociale zekerheid

Maten in een maatschap en vennoten in een VOF vallen, net als iedereen, onder de volksverzekeringen, zoals de Algemene Ouderdomswet (AOW) en de Algemene Kinderbijslagwet (AKW). Wat de overige verzekeringen betreft, hangt het ervan af of de leden een eenmanszaak hebben of een BV.

Heeft de maatschap of VOF personeel in dienst, dan draagt zij voor hen wel premies voor de werknemersverzekeringen af.

Bronnen

• Boomen, T. van den & Hoeflaken, W. van, Handboek freelancen 2006/2007. Amsterdam, 2006. Uitgeverij Nieuwezijds
• Uitleg over de rechtsvorm VOF en de rechtsvorm Maatschap van het Ondernemersplein.
• Rechtsvormen maatschap en vof, Belastingdienst.

Auteur: Marieke van Osch

Inhoudelijk adviseur: Olaf van der Linden, advocaat