Fiscale modelovereenkomsten
Update: voor de wet DBA geldt een handhavingsmoratorium tot 1 januari 2025. Dat betekent dat de wet tot die datum praktisch niet wordt gehandhaafd.
Vanaf 1 januari 2025 gelden weer de normale regels. De Belastingdienst geeft geen aanwijzingen meer, maar kan direct correctieverplichtingen, naheffingsaanslagen en boetes opleggen.
De wet DBA: arbeidsrelatie of zelfstandig?
Het werk dat je als zelfstandig freelancer voor je opdrachtgever doet, is soms moeilijk te onderscheiden van dat van een werknemer. Je opdrachtgever staat dan voor de vraag of hij voor jou loonheffing moet inhouden en afdragen aan de belastingdienst, zoals hij doet met werknemers in loondienst. Dat is voor de opdrachtgever een bron van zorg en twijfel bij het werken met zelfstandigen, want hij zou achteraf naheffingen opgelegd kunnen krijgen als de Belastingdienst oordeelt dat je toch in loondienst was. Een groot deel van de naheffing kan hij in principe op jou verhalen, en jij kunt je ondernemerschap voor de inkomstenbelasting verliezen. Dat kunnen jullie vermijden door fiscale modelovereenkomsten te hanteren. Opdrachtgevers stellen dat nogal eens als voorwaarde.
Als je werkt volgens een fiscale modelovereenkomst, is er geen sprake van loondienst en hoeft je opdrachtgever geen loonheffingen in te houden en te betalen (deze zekerheid geldt voor 5 jaar). Jij bent dan niet verzekerd voor de werknemersverzekeringen (WW, ZW en WIA). Bij werkloosheid, ziekte of arbeidsongeschiktheid krijg je daarvan dus geen uitkering.
Op Lancelots maken we onderscheid tussen:
- Fiscale modelovereenkomsten, die de opdrachtgever duidelijkheid geven over het inhouden van loonheffing. Daarover gaat dit onderdeel van Lancelots. Soms laten we het woord 'fiscaal' weg, als door het voorvoegsel 'model' duidelijk is wat we bedoelen.
- Inhoudelijke overeenkomsten met je opdrachtgevers, waarin je afspraken vastlegt over wat je gaat doen, hoeveel je betaald krijgt enz. Voor dat soort algemene overeenkomsten zijn her en der modellen (voorbeelden) beschikbaar, zodat soms ook van modelovereenkomsten wordt gesproken. Deze regelen echter niet de fiscale kant en zijn niet door de Belastingdienst goedgekeurd.
Je hoeft je inhoudelijke overeenkomst niet te verwerken in de complexe modelovereenkomsten. De Belastingdienst staat toe dat je met de opdrachtgever afspreekt dat jullie volgens een bepaalde modelovereenkomst werken, en daarnaast inhoudelijke afspraken maken over je dienstverlening. Je kunt bijvoorbeeld een modelovereenkomst als bijlage meesturen bij een e-mail waarin je de afspraken met de opdrachtgever maakt, of het nummer van de modelovereenkomst vermelden. Dat neemt niet weg dat:
- In je inhoudelijke overeenkomst, algemene voorwaarden en opdrachtbevestigingen geen zaken moeten staan die strijdig zijn met de gekozen modelovereenkomst en die zouden kunnen leiden tot het oordeel 'loondienst'. Zorg ervoor dat je ook volgens die documenten duidelijk zelfstandig ondernemer bent.
- Je werkwijze in de praktijk in overeenstemming moet zijn met de gekozen modelovereenkomst.
- Je ook door je opdrachtgever gehouden kunt worden aan alles wat er in de fiscale modelovereenkomst staat.
De fiscale modelovereenkomst die je hanteert kan dus grote gevolgen hebben en het is belangrijk dat je op de hoogte bent van wat erin staat.
Heb je verplicht te maken met fiscale modelovereenkomsten?
Nee. Jij en je opdrachtgevers zijn vrij om zonder fiscale modelovereenkomst te werken. Als je overduidelijk zelfstandig ondernemer bent, is er verder niets aan de hand. De opdrachtgever is dan zelf verantwoordelijk om te beoordelen dat hij geen loonheffing hoeft af te dragen. We adviseren we je wel een gewone overeenkomst met je opdrachtgever vast te leggen, met afspraken over de diensten die je gaat leveren.
De fiscale modelovereenkomsten zijn er om de opdrachtgever vooraf duidelijkheid te geven over het inhouden van loonheffing, als er twijfel is over de aard van de arbeidsrelatie. Dat is bijvoorbeeld het geval als je:
- langdurig voor één bepaalde opdrachtgever werkt
- een groot deel van je omzet van één opdrachtgever komt
- je op locatie in het kantoor bij de opdrachtgever werkt
- je werksituatie veel lijkt op die van werknemers
- je nogal ondergeschikt bent en veel instructies moet opvolgen
- je je niet mag laten vervangen door iemand anders om het werk uit te voeren
Een complicatie is dat jij jezelf als overduidelijk zelfstandig ondernemer kunt zien, maar dat een potentiële opdrachtgever daarover twijfelt en verlangt dat je een goedgekeurde modelovereenkomst aangaat, zodat hij gevrijwaard is van boetes en naheffingen wegens het niet inhouden van loonheffing. Via de twijfel en inkoopmacht van opdrachtgevers word je zo genoodzaakt je bezig te houden met de fiscale en juridische complextiteit van de goedgekeurde modelovereenkomsten.
Hoe gebruik je een fiscale modelovereenkomst?
- Kies in overleg met je opdrachtgever de fiscale modelovereenkomst op de site van de Belastingdienst die het meest op jouw situatie van toepassing is. Je hebt keuze uit:
- algemene modelovereenkomsten (gebruik deze bij voorkeur)
- modelovereenkomsten voor branches en beroepsgroepen (of deze als alternatief)
- Pas de modelovereenkomst desgewenst aan. Niet alles wat erin staat is voor jou goed, redelijk en aanvaardbaar. De delen die geel gemarkeerd zijn mag je niet wijzigen (dit zijn de voorwaarden die van belang zijn bij het bepalen of er sprake is van loondienst), maar de niet-gemarkeerde delen wel. Je aanpassingen mogen natuurlijk niet in strijd zijn met de geel gemarkeerde delen.
- Spreek aantoonbaar (bijvoorbeeld per e-mail) met je opdrachtgever af dat jullie deze modelovereenkomst hanteren. De modelovereenkomst hoeft niet ondertekend te worden.
Dit is een eenmalige inspanning per opdrachtgever. Je mag met elke opdrachtgever een andere modelovereenkomst kiezen. De zekerheid over het niet-inhouden van loonheffing geldt voor 5 jaar.
Daarnaast maak je per klus inhoudelijke afspraken met je opdrachtgever in de vorm van een gewone overeenkomst, of offerte en opdrachtbevestiging, waarop je algemene voorwaarden van toepassing verklaart.
Na het aangaan van de modelovereenkomst moet de gang van zaken in de praktijk conform de overeenkomst zijn. Als de manier van werken in de praktijk verandert en er dan toch sprake is van een dienstbetrekking, moet de opdrachtgever alsnog loonheffing afdragen. Jij bent dan wél verzekerd voor de werknemersverzekeringen.
Modelovereenkomsten van andere parijen
Er zijn modelovereenkomsten van brancheorganisaties, belangenorganisaties, (grote) opdrachtgevers en intermediairs die deze door de Belastingdienst hebben laten toetsen.
De Belastingdienst heeft toegezegd alle goedgekeurde modelovereenkomsten op zijn website te publiceren. Je bent dus nooit van een bepaald bedrijf of organisatie afhankelijk om aan zo'n modelovereenkomst te komen of het te mogen gebruiken. Je hoeft nergens lid van te worden, of voor te betalen.
Door je modelovereenkomst van de site van de Belastingdienst te halen, weet je zeker dat hij goedgekeurd is.
Er zijn dienstverleners die "een modelovereenkomst voor je opstellen". Daar heb je niks aan. Alleen de door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomsten geven zekerheid. Die staan voor je klaar en hoeven niet te worden opgesteld.
Intermediairs/tussenpartijen
Het werken via een tussenpartij biedt geen extra zekerheid. Opdrachtgever en opdrachtnemer kunnen direct duidelijkheid krijgen over de loonheffing door een modelovereenkomst te hanteren.
Bronnen
- Arbeidsrelaties: Opdrachtgever en zzp'er beoordelen samen hun arbeidsrelatie, Belastingdienst, 2024.
- Arbeidsrelaties en handhaving door de Belastingdienst, Belastingdienst, 2024.
- Modelovereenkomsten Wet DBA, Belastingdienst, maart 2016
- Wet DBA, Rijksoverheid
Auteur: René Pijlman