Het leven van een freelancer gaat niet over rozen - net zomin als de levens van andere mensen, trouwens. Maar als freelancer kun je wel in andere dingen vastlopen dan als werknemer. Drie freelancers vertellen waardoor zij in een dip zijn geraakt en wat zij doen om eruit te komen én te blijven.

Mijn pen was leeg

"Ik heb jarenlang activiteiten op het gebied van PR en communicatie gecombineerd. Ik schreef teksten en organiseerde evenementen. Dat maakte mijn werk heel gevarieerd, maar ook versnipperd en ik kreeg de behoefte om me te specialiseren. Ik koos voor schrijven omdat ik dat het beste kon en ik dat het leukste vond. Dat ben ik blijven doen toen ik kinderen kreeg, want schrijven bleek ook goed te combineren met een gezin. Ik werkte vooral als bedrijfsjournalist: ik schreef periodieken voor allerlei organisaties en bedrijven. Het nadeel van dat soort werk is dat er veel vastligt. Je werkt met strakke formats en die vul je iedere keer wel met andere tekst, maar het blijft toch hetzelfde soort werk. Daar liep ik op vast. Die routine. Ik probeerde de sleur wel te doorbreken, bijvoorbeeld door een schrijftraining te volgen, maar er veranderde niet genoeg naar mijn zin.

Omdat ik met mijn vaste opdrachten al een goed gevulde werkweek had, ontbrak het me aan tijd en energie om naar andere dingen te zoeken. In zekere zin was mijn positie ook wel comfortabel: ik had in feite een gegarandeerd inkomen. Maar de belangrijkste reden om door te gaan, was dat ik gewoon niet wíst wat ik dan wel wilde. Mensen die in loondienst werken, worden - als het goed is - gestimuleerd om na te blijven denken over hun werk. Ze krijgen functioneringsgesprekken, maken opleidingsplannen, enzovoort. Zoiets miste ik. Maar één ding wist ik wel: na twaalf jaar was ik uitgeschreven, mijn pen was leeg.

Vorig jaar heb ik besloten om een jaar te stoppen met werken - financieel gezien kon dat gelukkig. Ik realiseerde me dat er anders nooit wat zou veranderen. Ik heb nu gesprekken met een loopbaancoach en dat is heel zinnig, want het is moeilijk om er alleen uit te komen. Ik heb mijn archief uitgezocht en al het werk van de afgelopen jaren nog eens onder de loep genomen: dit vond ik leuk, dat niet. Ik neem meer tijd voor dingen: schilderen, klussen in huis, helpen op de school van mijn kinderen. Meer voor anderen doen. Mijn tempo ligt lager, maar ik geniet veel meer van dingen. Ik hol niet meer overal achteraan.

Ik zit nu op driekwart van mijn sabbatical en denk wel eens: ben ik nu verder gekomen? Mijn omgeving is soms bang van niet. Ik heb namelijk nog geen concrete plannen. Maar zelf vind ik van wel. De kwaliteit van mijn leven is erop vooruitgegaan, doordat ik de dingen weer met aandacht kan doen. Ik ben volledig onthaast en dat is een goed gevoel. Als ik dan terugdenk aan dat eeuwige "u vraagt, wij draaien" ... Dat was ik zo zat. Het werk ging met me aan de haal, nu heb ik de controle terug.

Een paar dingen staan inmiddels wel vast: ik wil eigen baas blijven en mijn ervaringen van de afgelopen twaalf jaar niet weggooien. Ik schrijf incidenteel nog wel eens een artikel, en weet nu dat ik niet fulltime naar het schrijven terug wil. Wel vind ik communicatie nog altijd een erg leuk vak. Ik ben gefascineerd door (mis)communicatie tussen mensen, binnen bedrijven, tussen bedrijven en hun doelgroepen. Dus misschien ga ik iets doen op het gebied van communicatie-advies. In dat geval zou ik wel weer willen studeren. Verder zit ik in een denktank voor het opzetten van een nieuw tijdschrift. Dat vind ik erg leuk. Kortom, ik weet het nog niet. Maar ik word er (nog) niet zenuwachtig van. Het komt wel goed."

Tekstschrijver/bedrijfsjournalist, sinds twaalf jaar freelancer

Willen ze mij nog wel?

"Een jaar of drie geleden zat ik in een erge dip. Ik was toen, na twee jaar freelancen als projectleider en ontwikkelaar van lesmateriaal, gestopt met werken voor mijn belangrijkste opdrachtgever en daardoor viel er veel financiële zekerheid weg. Daar kwam bij dat in die periode mijn relatie stukliep, dus ik kon niet meer terugvallen op het inkomen van mijn partner. Mijn eerste reactie was: ik moet weer een vaste baan hebben! Ik ging hard op zoek, maar in de tijd dat ik aan het solliciteren was, kwamen er toch weer voldoende opdrachten binnen. Dat sterkte mijn zelfvertrouwen en zo kwam ik uit mijn dip.

Onlangs heb ik op eigen risico veel tijd geïnvesteerd in een groot project. Dat heeft niet opgeleverd wat ik ervan had verwacht en dat heeft mijn zelfvertrouwen een knauw gegeven, vooral omdat ik de ondernemerskant op wil. Ik heb naar verhouding te veel tijd in dat project gestoken. Daardoor heb ik de afgelopen periode te weinig uren kunnen declareren en dus ingeteerd op mijn spaargeld. Verder zijn een paar grote, langlopende opdrachten bijna afgelopen. Kortom, mijn geld is op en ik moet weer acquireren, iets wat ik lang niet heb hoeven doen. De juiste ingrediënten voor een dip. Maar van de andere kant: als ik dan zomaar word gebeld om eens bij een bedrijf te komen praten, is de dip ook meteen weer over.

Zo erg als drie jaar geleden zijn mijn dips niet meer. Wel merk ik iedere keer opnieuw, als het een tijdje rustig is qua werk, dat mijn zelfvertrouwen daaronder lijdt. Lever ik wel goed werk? Voeg ik wel iets toe? Willen ze mij nog wel? Maar ik denk niet meteen zoals vroeger: "O, ik moet een baan zoeken." Ik heb toch altijd het vertrouwen dat er weer iets komt. Ik weet het angstige gevoel nu zelfs om te buigen tot een gevoel van verwachting: wat voor leuks zal er nu weer op mijn pad komen?

Ik weet nu dat ik, om dips te voorkomen, eigenlijk doorlopend moet acquireren. Geen koude acquisitie - garantie voor een dip -, maar wel mijn werk permanent in de etalage zetten. Met mensen praten, hen wijzen op artikelen die ik heb geschreven, dat soort dingen. Ik weet inmiddels ook zeker dat ik verder wil als freelancer/ondernemer. Zelfs een heel aantrekkelijke vacature kon mij laatst niet verleiden. De vrijheid en de afwisseling zijn té belangrijk voor me."

Isabelle Langeveld, projectleider/ontwikkelaar

Te weinig nee zeggen

"Drie jaar geleden, na twaalf jaar freelancen als journalist en tekstschrijver, liep ik vast. Doordat ik mijn tijd moest verdelen tussen mijn werk en mijn kinderen, kon ik geen hele dagen schrijven. Dat brak me op. Ik ben toen drie maanden met werken gestopt. Na die periode heb ik meer kinderopvang geregeld, zodat ik hele dagen had om te werken. Maar de lol van het werken was er toen al af en die kwam niet terug. Ik kwam nog steeds tijd tekort, vooral doordat ik vijf dagen per week verantwoordelijk ben voor de logistiek van het gezin. De strijd om een andere verdeling vreet tijd en energie. Daarbovenop kreeg ik een langdurige virusinfectie, waardoor ik altijd moe was. Ik werkte niet meer efficiënt, had opstartproblemen, en kreeg dus mijn werk niet af. Daardoor kwam ik nog meer in tijdnood. Kortom, een vicieuze cirkel. Mijn werk kostte me meer energie dan zou moeten. Ik ben toen gaan praten met een loopbaanadviseur. Door die gesprekken is mij duidelijk geworden dat mijn probleem grotendeels veroorzaakt werd door de situatie thuis. Maar ook op werkgebied viel er winst te behalen. Het zat hem niet in de aard van het werk, maar in mijn aanpak: geen nee kunnen zeggen, altijd loyaal aan opdrachtgevers, me in allerlei bochten wringen om de onmogelijkste dingen voor elkaar te krijgen.

Ik ben mijn werk anders gaan aanpakken. Ik heb opdrachtgevers en taken afgestoten. Ik schrijf nu minder artikelen met krappe deadlines waarvoor ik in korte tijd veel moet organiseren, want dat geeft mij te veel stress. Ik realiseer me nu: als je parttime werkt en aan bepaalde tijden vastzit vanwege school of opvang, ben je niet zo flexibel. Dan moet je met ruimere deadlines werken. Daarnaast leg ik verantwoordelijkheden terug bij de opdrachtgever, ik accepteer niet meer dat werk maar over de schutting wordt gegooid. Ook kies ik voor opdrachtgevers die luisteren naar mijn inbreng, die mij respecteren en die ik kan vertrouwen. Verder probeer ik om meer ruimte in mijn planning te creëren: niet uitgaan van mooiweerscenario's en ruimte tussen klussen inbouwen. Maar toch zit ik nog wel eens 's avonds te werken. Het komt nu eenmaal voor dat opdrachten uitlopen of dat werk te laat wordt aangeleverd. En helaas zit er thuis nog weinig schot in de zaak. De gelijke verdeling van werk en zorg blijft ver te zoeken.

Ik twijfel nog wel over mijn werk. Over het algemeen vind ik het leuk. Maar zal ik ooit met die planningsproblemen en stress kunnen omgaan? Om die reden overweeg ik ook wel om in loondienst te gaan. Mijn oplossing voor de korte termijn is: thuis blijven praten, op tijd naar bed en zeer mondjesmaat opdrachten aannemen. Veel nee zeggen. Goed voor mezelf zorgen, en leuke dingen doen waar ik energie van krijg."

Marianne Kalkman, freelance journalist/tekstschrijver

En jij?

Herken jij je in deze verhalen? Heb jij zelf wel eens een dip gehad in je freelancebestaan? Wat heb je gedaan om eruit te komen? En hoe zorg je ervoor dat het je niet nog eens overkomt? Vertel het in het forum!

Auteur: Marieke van Osch