De Belastingdienst maakt onderscheid tussen ondernemers en freelancers. Toch kun je als freelancer zeker ook ondernemer zijn. Verwarrend? Het is maar net wat je verstaat onder het begrip ´freelancer´. De Belastingdienst hanteert een erg beperkte definitie. Laat je daardoor niet van de wijs brengen!

• Onze definitie van freelancer: je oefent je beroep zelfstandig uit en zoekt zelf klanten en losse opdrachten.
• Voor de Belastingdienst ben je een freelancer "Als er geen sprake is van ondernemerschap of van een dienstbetrekking, maar als u wel werkzaamheden verricht die rendabel zijn."

Deze verwarring is ontstaan doordat de Belastingdienst het begrip 'freelancer' vroeger niet kende (de Kamer van Koophandel had zelfs workshops met de titel 'Freelancen bestaat niet'), terwijl het informeel bovengenoemde betekenis had. Later is de Belastingdienst het begrip met een engere betekenis gaan gebruiken, terwijl de KvK het begrip freelancer inmiddels gelijk stelt aan zzp'er. Feit blijft dat het woord 'freelancer' niet voorkomt in de Nederlandse wetgeving en het een informeel begrip is.

Is het verschil relevant?

Jazeker. Dat verschil geldt overigens alleen voor de inkomstenbelasting. Ook als je niet als ondernemer voor de inkomstenbelasting wordt beschouwd, kun je namelijk wel btw-plichtig zijn.

• Als ondernemer ben je zelfstandig en kun je aanspraak maken op allerlei aantrekkelijke aftrekposten voor zelfstandigen. Voor de aftrekposten moet je overigens voldoen aan het urencriterium (minimaal 1225 uur per jaar aan je zaak besteden).
• Ben je geen zelfstandige voor de Belastingdienst, maar ben je ook niet bij je opdrachtgever(s) in loondienst? Dan ben je wat de BD een freelancer noemt. In dat geval worden jouw inkomsten beschouwd als 'inkomsten uit overig werk (vroeger ´resultaat uit overige werkzaamheden´ genoemd). Je maakt geen aanspraak op zelfstandigenaftrek en startersaftrek. Doorgaans is dit het geval als je een baan ernaast hebt, geen reclame maakt of  te weinig klanten hebt. Als je er als freelancer voor zorgt dat je zelfstandig genoeg bent, ben je ook ondernemer voor de Belastingdienst.

Wat moet je doen?

Kijk of je voldoet aan de criteria voor zelfstandigheid. In het kort komen ze hierop neer.

Je hebt drie opdrachtgevers of meer en er is geen gezagsverhouding tussen jou en je opdrachtgevers. Je bent vrij in de manier waarop je de opdracht uitvoert (bijvoorbeeld wat betreft de indeling van je werkuren en waar je werkt) en je presenteert je als ondernemer (website, visitekaartjes, eigen briefpapier, etc.). Als dat het geval is, ben je ondernemer. De Belastingdienst denkt vaak ook wel mee in branches. Als interimmanager bijvoorbeeld ben je niet vrij in de indeling van je werkuren, terwijl je wel ondernemer bent.

Zorg er wel voor dat jouw zelfstandigheid herkenbaar is in je bedrijfsvoering. Dat betekent bijvoorbeeld dat je:

• in je offertes en opdrachtbevestigingen noties opneemt waaruit jouw zelfstandigheid blijkt. Denk aan iets als: "Opdrachtnemer voert deze werkzaamheden naar eigen inzicht uit, en heeft het recht om tijdstip en tijdsduur ervan naar eigen inzicht vast te stellen en in te delen. Partijen komen overeen dat er tussen hen geen enkele gezagsverhouding bestaat ter zake van deze werkzaamheden."
• bij opdrachten via bureaus werkt via bemiddeling in plaats van detachering. Het verschil zit ´m erin wie jouw opdrachtgever is. Bij detachering is het bureau je opdrachtgever. Je declareert daar dus je uren. Bij bemiddeling is het omgedraaid. Jij declareert direct bij de klant, en krijgt een factuur van het bureau voor hun diensten. Dat laatste wordt gezien als de werkwijze van een zelfstandige, het eerste niet (al wil de Belastingdienst het best wel één keer door de vingers zien).

Moet je opdrachtgever loonheffing inhouden?

Om het nog wat ingewikkelder te maken, speelt de vraag of je zelfstandig ondernemer bent op twee momenten:

1. Bij betaling voor een opdracht is de vraag of je opdrachtgever voor jou loonheffing moet inhouden en afdragen aan de belastingdienst, zoals hij doet met werknemers in loondienst. In de praktijk is dat voor veel opdrachtgevers een drempel voor het verlenen van opdrachten aan freelancers. 
2. Na afloop van een belastingjaar is de vraag of je als zelfstandig ondernemer wordt gezien voor de inkomstenbelasting en de bijbehorende belastingvoordelen krijgt.

Strikt genomen staan die twee beoordelingen los van elkaar. In de praktijk hebben ze veel met elkaar te maken en spelen dezelfde criteria een rol. Maar er zijn ook criteria die voor slechts één van beide beoordelingen gelden, zoals het aantal opdrachtgevers dat je in een jaar hebt. Dat speelt een rol voor de inkomstenbelasting, maar geen enkele voor de loonheffing.

Je kunt je opdrachtgever vooraf duidelijkheid geven dat hij géén loonheffing hoeft in te houden, door te werken met een fiscale modelovereenkomst of in je relatie met de opdrachtgever duidelijk zelfstandig ondernemer te zijn. Maar al word je in relatie tot een opdrachtgever wat betreft de loonheffing als zelfstandig ondernemer gezien, dan betekent dat dus niet automatisch dat je ook als zelfstandig ondernemer wordt gezien voor de inkomstenbelasting.

Auteurs: Mariëlle de Groot, René Pijlman