Wie als freelancer werkt, werkt zelfstandig. Voor de Belastingdienst is het echter niet zo eenduidig: de Belastingdienst kent verschillende maten van zelfstandigheid en dus ook verschillende soorten freelancers.

De Belastingdienst onderscheidt twee typen freelancers:  

• Freelancers van wie de inkomsten worden beschouwd als winst uit onderneming (bijvoorbeeld freelancers bij wie hun freelance werkzaamheden hun enige inkomstenbron is)
• Freelancers van wie de inkomsten worden beschouwd als 'inkomsten uit overig werk' (ook wel 'resultaat uit overige werkzaamheden' genoemd). Bijvoorbeeld freelancers die het freelancen combineren met een parttime baan in loondienst.

Dit onderscheid heeft gevolgen voor de manier waarop de fiscus je inkomsten belast. Als ondernemer heb je recht op extra aftrekposten.

Het onderscheid heeft ook gevolgen voor de (financiële) relatie met je opdrachtgevers: het bepaalt mede of de opdrachtgever loonheffing moet inhouden. Om de opdrachtgever hierover vooraf duidelijkheid te geven moet je een door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomst gebruiken en deze in de praktijk naleven.

Winst uit onderneming

Als je wilt dat de Belastingdienst je inkomsten kenmerkt als winst uit onderneming, moet je aan verschillende vuistregels voldoen:

• Je hebt minimaal drie opdrachtgevers.
• Er is geen gezagsverhouding tussen jou en je opdrachtgever. Als je vrij bent in de manier waarop je de opdracht uitvoert (bijvoorbeeld wat betreft de indeling van je werkuren), pleit dit voor je ondernemerschap.
• Je presenteert je als ondernemer, bijvoorbeeld door een website, visitekaartjes, eigen briefpapier.

Dit zijn slechts vuistregels, geen harde regels. De Belastingdienst kan coulant zijn als de situatie er om vraagt. Van een starter bijvoorbeeld, kan niet altijd worden verwacht dat deze in het eerste jaar drie opdrachtgevers heeft. Als deze starter wel 'goed scoort' op de overige voorwaarden, kan dit zwaarwegend genoeg zijn. Maar het veiligste is natuurlijk om te zorgen dat je wel drie opdrachtgevers per jaar hebt.

Als je situatie verandert, bijvoorbeeld wanneer je halverwege het jaar toch je bedrijf beëindigt en in loondienst gaat, moet je contact opnemen met de Belastingdienst (zie deze discussie in het forum).

Het heeft veel voordelen wanneer de Belastingdienst je inkomsten beschouwt als winst uit onderneming. Het is een eerste voorwaarde om in aanmerking te komen voor een aantal fiscale aftrekposten. De startersaftrek en de zelfstandigenaftrek zorgen er bijvoorbeeld voor dat je belastbaar inkomen wordt verlaagd, waardoor je uiteindelijk minder inkomstenbelasting hoeft te betalen. Let op: de tweede voorwaarde om in aanmerking te komen voor deze fiscale aftrekposten is het urencriterium.

Inkomsten uit overig werk

Er zijn ook veel freelancers die een parttime baan naast hun freelance activiteiten hebben. Van hen en van freelancers die aan weinig of geen van bovenstaande voorwaarden voldoen (drie opdrachtgevers, geen gezagsverhouding, presentatie), beschouwt de Belastingdienst de inkomsten als 'inkomsten uit overig werk'. Het nadeel is dat zij fiscale voordelen zoals de zelfstandigenaftrek mislopen. Het voordeel is dat zij niet alle risico's dragen van de volbloed ondernemer, er is immers nog de zekerheid van een baan ernaast.

Als je inkomsten worden beschouwd als 'inkomsten uit overig werk', dan heb je zelf de keuze of je onder het winstbelastingsysteem wilt vallen (je betaalt dan inkomstenbelasting) of onder het loonbelastingsysteem. Hier moet je met je opdrachtgever afspraken over maken. Kies je namelijk voor het loonbelastingsysteem, dan zal je opdrachtgever werkgeverspremies moeten afdragen.

Inhoudelijk adviseur: RAAD Amsterdam

Auteur: Erik Weijers