Er is geen freelancer die niet droomt van een lekker draaiende praktijk. Om dat te realiseren, moet je het meestal niet hebben van een goed idee (het spreekwoordelijke 'gat in de markt'), al is dit uiteraard geen verkeerd uitgangspunt. Integendeel, de meeste freelancers danken hun succes aan slechts een ding: keihard werken. En daar hoort discipline bij, veel discipline zelfs. Dat wil zeggen dat je je houdt aan de regels die je jezelf stelt.

Waarom heb je juist als freelancer discipline nodig?

Sommige mensen menen nog steeds dat freelancen neerkomt op freewheelen in luilekkerland. Je hebt toch als freelancer de vrijheid om je tijd en werkzaamheden naar eigen inzicht in te delen? En er zit geen baas boven je, geen vervelende collega's die je om de haverklap lastig vallen. Je werkt minder uren per week, en krijgt meestal toch een flink uurloon uitbetaald. Het zijn waarheden waar werknemers in loondienst van watertanden.

De realiteit is anders. Al heb je zeker een groot aantal vrijheden, toch betekent freelancen ook laveren met tijd, plaats en een veelheid aan taken.

Ten eerste omdat je werkzaamheden worden afgestemd op de eisen van je opdrachtgevers. En omdat die meestal hoog zijn, moeten freelancers bijzonder goed met hun tijd en energie omspringen. Soms zal je tot in de late uurtjes moeten doorploeteren, of zit je toch op kantoor van negen tot vijf, omdat je bij een bedrijf op locatie moet werken.

Ten tweede omdat je ook nog moet toekomen aan zaken als boekhouden, acquireren, en plannen maken voor de korte en lange termijn. Laat je dit verslabakken, dan gaat dit ten koste van je onderneming. Je bedrijfsvoering wordt een zootje, je maakt gemakkelijker fouten en houdt bovendien minder tijd over voor bijvoorbeeld het aannemen van nieuwe opdrachten of bijvoorbeeld een bijscholingscursus, een avondje netwerken of brainstormen over toekomstmogelijkheden. Om deze redenen is het voor jou als zelfstandige uitermate belangrijk dat je jezelf leert besturen, met andere woorden dat je discipline kunt opbrengen. Overigens is dit vaak veel zwaarder dan andermans regels opvolgen! 

Situaties waarbij je in het bijzonder discipline nodig hebt:

• Je werkt voornamelijk alleen. Veel freelancers verrichten hun werkzaamheden alleen, thuis of in een aparte bedrijfsruimte. Zij zijn verplicht zichzelf voortdurend aan het werk te zetten. Ze moeten daarnaast goed de scheiding tussen werk en privé aanbrengen. Even een paar vakantiefoto’s bestellen, een paar uurtjes kletsen met een kennis die langskomt, te lang blijven hangen op leuke internetsites: het is allemaal erg verleidelijk. Om deze reden kiezen sommigen ervoor om een kantoorpand te huren met collega-freelancers. Ze gaan dan voor hun gevoel gewoon iedere ochtend naar 'hun werk' en hebben bovendien steun aan lotgenoten.  
• Je hebt nog een dienstverband naast je onderneming. De combinatie van een onderneming met een parttime baan geeft wellicht meer zekerheid, maar heeft ook moeilijke kanten. Een baan kost veel energie, waardoor je het risico loopt dat je geen fut meer over hebt voor je freelance werkzaamheden.
• Je krijgt een vervelende klus of afspraak. Je krijgt van tijd tot tijd zeker opdrachten die je het liefst meteen in het rioolputje zou laten verdwijnen. Ook kun je enorm opzien tegen afspraken met lastige klanten of potentiële opdrachtgevers. De verleiding is groot om dit soort opdrachten of afspraken gewoon af te zeggen. Dit is echter niet altijd de verstandigste keuze. Soms krijg je na een rotklus opeens een fantastisch aanbod van deze opdrachtgever, of blijkt de klant in kwestie toch niet zo fout als op het eerste gezicht leek. Probeer je dus in eerste instantie niet te laten ontmoedigen en bekijk per geval wat goed is voor je praktijk, nu of op langere termijn.
• Je ziet op tegen een grote berg taken. Heb je een achterstand opgelopen met je werk, dan is het wel even slikken om deze te moeten wegwerken. Met een flinke dosis doorzettingsvermogen moet het lukken.
• Je moet acquisitie verrichten. Het kost meestal veel energie om potentiële opdrachtgevers te benaderen, bijvoorbeeld als je een 'koud telefoontje' moet plegen, dus bij een klant die van zowel jou als je bedrijf nog nooit gehoord heeft. Maar doe je het consequent, dan kost het je steeds minder moeite en krijgt het zelfs een uitdagend kantje.
• Je wilt jezelf verder ontwikkelen. Je bent de specialist in je vak, en dat wil je blijven. Het slagen van je bedrijf hangt voor een deel ook af van de mate waarin jij je ontwikkelt. Daarom is het zeker niet onverstandig je regelmatig bij te laten scholen in je vakgebied, of een training of cursus te volgen waarbij je bepaalde vaardigheden leert.

Welke competenties verbeter je door discipline?

• Besluitvaardigheid. Als je discipline bezit, verplicht je jezelf om beslissingen te nemen wanneer de situatie dat vereist. Je stelt deze niet uit, maar durft effectief knopen door te hakken.
• Motivatie. Je zult merken dat gedisciplineerd werken ook je motivatie verhoogt. Je bedrijf loopt gesmeerder en je hebt het overzicht, waardoor je meer plezier hebt in je werk.
• Plannen en organiseren. Je tijd wordt efficiënt besteed en je verplicht jezelf je werkzaamheden goed te plannen en organiseren.

Ontwikkel meer discipline

Je kunt je disciplinegehalte opschroeven met behulp van de volgende tips:

• Ga bij jezelf na wat je zwakke punten zijn. Kijk ik teveel tv? Blijf ik hangen in de ochtendkrant? Kan ik m'n bed niet uitkomen of kom ik er nooit op tijd in? Probeer in alle rust te bepalen wat je gaat doen om dit soort zaken te verbeteren. Laat bijvoorbeeld de krant in de brievenbus steken totdat je je taken hebt afgerond en lees hem 's avonds. 
• Maak een strakke weekplanning. Zo ben je meer gemotiveerd om je dagelijkse taken af te ronden, dan wanneer je denkt "Wat zullen we vandaag weer eens gaan doen?" Kijk ook vooruit in je planning. Als je weet wat je op lange termijn af wilt hebben, voel je ook meer druk om hard te werken. Bovendien brengt een systematische aanpak rust in je leven en dus meer voldoening.
• Maak 'to do-lijstjes' als je het overzicht kwijt dreigt te raken. Zet er alles op wat je die dag wilt regelen. Het lekker kunnen wegstrepen geeft een opgelucht gevoel en wordt zelfs een soort sport na verloop van tijd.
• Houd regelmaat aan in slaap- en werktijden. Liever continu van negen tot vijf, dan de ene keer overdag en de andere keer van acht uur 's avonds tot drie uur 's nachts. Het is beter voor je lichaam en je bent waarschijnlijk overdag toch een stuk energieker. Steeds weer een ander werkritme houd je niet lang vol.
• Vertel familie, vrienden en kennissen dat je op bepaalde tijden aan het werk bent, en dus niet gestoord wil worden. Gezellige telefoontjes en bezoekjes zijn leuk, maar ze kunnen je planning aardig in de war brengen. Leg ook uit dat je werk - al is het thuis - echt werk is en je niet vergelijkbaar bent met de eeuwige student die baadt in zeeën van tijd.
• Leg niet te veel taken op je bordje. Je raakt daardoor gestresst. De kans is groot dat er dan helemaal niets van je werkzaamheden terecht komt, omdat je geneigd bent het eerder op te geven. Durf ook nee te zeggen tegen een opdrachtgever, al is het een leuke klus. Ook in dit opzicht moet je jezelf regels stellen.
• Voor de echt hopeloze gevallen: ontwerp voor jezelf een straf- en beloningssysteem. Stel duidelijk wat per se af moet in een bepaalde week. Heb je toch weer uren zitten verkwanselen met internetten, dwing jezelf dan om net zo lang door te werken tot alles af is. Zeg desnoods afspraken af, werk in de nacht en het weekend door, of annuleer je vakantie. Heb je een week wel goed gewerkt, beloon jezelf dan rijkelijk door bijvoorbeeld iets te kopen wat je al heel lang wilde, minivakantie, verzin het zelf maar.

Aanbevolen website

• Hoe kweek ik zelfdiscipline

Auteur: Vera van Dijk