Voor freelancers is motivatie een van de belangrijkste overlevingsvoorwaarden. Heb je immers geen enthousiasme, idealisme of een doel voor ogen, dan is je inzet minimaal en gaat het snel bergafwaarts met je praktijk. Maar hoe doe je dat, jezelf motiveren?

Waarom is het belangrijk jezelf te motiveren? 

Allereerst omdat er niemand anders is die het voor jou doet. Werknemers kunnen op collega’s, hun baas of een adviseur of coach terugvallen, maar jij moet als zelfstandige ook wat dit betreft het wiel opnieuw uitvinden.

Door jezelf op de mooie en positieve kanten van je freelance praktijk te blijven richten, heb je ook voldoende motivatie om de zwaardere kanten van het ondernemerschap het hoofd te bieden. Denk bijvoorbeeld aan het onzekere inkomen, de lange uren die je steekt in je bedrijf om het rendabel te maken, of eventuele problemen met opdrachtgevers.

Wanneer heb je motivatieproblemen?

Herken je bij jezelf een of meerdere van onderstaande punten, dan heb je – tenminste als het probleem structureel is, iedereen heeft immers wel eens een dipje! – mogelijk last van een motivatieprobleem:

• Je verveelt je voortdurend en ziet geen uitdaging meer in je werk.
• Je begrijpt niet meer waarom je doet wat je doet.
• Je bent het overzicht kwijt. Je planning is een zootje en je hebt geen zin meer om vooruit te denken of klanten te benaderen. Je laat alles liever op zijn beloop.
• Je bent vaak onrustig en onzeker over de kwaliteit van je werk en hebt het gevoel overvraagd te worden door je klanten/opdrachtgevers.
• Je maakt (onnodige) fouten.
• Je hebt de neiging taken uit te stellen en op allerlei manieren afleiding te zoeken. Door bijvoorbeeld geregeld naar de telefoon te grijpen voor een luchtig gesprek met een vriend, eerst een wasje te draaien of boodschappen te doen, of urenlang te internetten.
• Je haalt je deadlines niet.
• Je hebt moeite om creatief te denken en problemen op te lossen.

Tips om jezelf te motiveren

Is je motivatiepeil naar jouw idee tot onder het nulpunt gezakt, dan is het goed om je werk- en leefpatroon eens grondig onder de loep te nemen. Vaak valt er heel wat aan je situatie te verbeteren, en zijn de problemen minder ernstig dan je dacht.

Ontdek wat je waard bent

Je kunt niet gemotiveerd blijven als je geen visie hebt op waar je naartoe wilt met je bedrijf. Om een visie en doelstellingen te ontwikkelen, moet je allereerst weten wat je persoonlijke kwaliteiten en voorkeuren zijn en hoe je deze het beste in kunt zetten. Jij en je bedrijf zijn immers één! Je kunt daarvoor het volgende doen:

• Ga bij jezelf na of je je werk wel echt leuk vindt. Het is opvallend dat succesvolle ondernemers doorgaans heel blij zijn met wat ze doen, ondanks dat ook zij natuurlijk geconfronteerd worden met dagelijkse problemen. Onderzoek daarom of wat jij momenteel doet in principe aansluit bij wat je diep van binnen echt zou willen. Daarbij gaat het om de kern, dus niet of het werk je regelmatig tegenzit of dat er vervelende aspecten aan verbonden zijn.
• Maak een scherpe analyse van je sterke en zwakke punten. Laat ook anderen (vrienden, bekenden, klanten) je kritisch beoordelen. Zo kom je tot een realistischer beeld van wie je bent en wat je kunt.
• Bekijk je sterke kanten (kernkwaliteiten, talenten, competenties) en kijk of die wel voldoende tot zijn recht komen in je dagelijkse werk. Voorbeeld: je bent goed in presenteren en mondelinge communicatie. Maar door je huidige werk/opdrachten zit je eigenlijk vastgeroest achter je bureau en spreek je nauwelijks met anderen behalve over de telefoon. Deze situatie kun je natuurlijk niet een-twee-drie veranderen, maar je kunt er wel over na gaan denken hoe je deze vaardigheden in de toekomst – bijvoorbeeld door  een andere vorm van dienstverlening in jouw vakgebied te kiezen – meer kunt gaan benutten. Door je te focussen op je sterke kanten, heb je de eerste stap gezet om deze te realiseren in je werk. Je onderneemt dus actie. Op deze manier geef je ook meteen richting aan je onderneming: je stelt voor jezelf heldere doelen en hebt een visie op wat je wilt bereiken. Na verloop van tijd zul je zeker iets vinden dat aansluit bij jouw talenten en wensen.

Breng structuur aan in je werk en privé-leven

Veel motivatieproblemen ontstaan door een slechte planning en het ontbreken van structuur in je dagelijkse takenpakket. Als ondernemer heb je zelf de functie van werkgever op je genomen. Je hebt daarmee ook de rol van manager, verkoper, chef en planner erbij gekregen, en dat is zeker voor starters niet altijd makkelijk. Je mag dan een kei zijn in je vakgebied, deze vaardigheden moet je wellicht nog ontwikkelen. Om je leven meer te ordenen (waardoor je automatisch ook meer plezier in je werk hebt) kun je het volgende doen:

• Breng een vast werkritme aan. Door bijvoorbeeld een vaste tijd te kiezen om met je werk te beginnen. Als je een avondmens bent die graag lang uitslaapt, kun je 's middags beginnen en tot laat doorwerken. Dat maakt allemaal niet uit, zolang je maar consequent bent. Breng geleidelijk meer veranderingen aan in je leefpatroon die het werkklimaat voor jou bevorderen. Probeer stukje bij beetje slechte gewoontes om te zetten in betere of goede gewoontes. Hang je doordeweeks graag tot diep in de nacht in de kroeg, ga dan bij ieder bezoek ietsje eerder naar huis. De aanhouder wint: uiteindelijk lig je om 23.00 uur in je bed. Goed uitgerust zijn en het ontwikkelen van een vast werkritme zijn twee belangrijke pijlers om gemotiveerd te blijven. Je hebt immers meer energie, tijd en kunt je beter concentreren. Bovendien voorkomen ze stress, een belangrijke oorzaak van motivatieproblemen.
• Maak een goede planning. Leg vast op welke tijdstippen je bepaalde taken gaat doen, noteer wat prioriteit heeft (deadlines) en probeer je vervolgens zo veel mogelijk aan dit schema te houden. Een planning mag op dag-, week-, maand- of jaarbasis zijn, zolang het voor jou maar overzichtelijk is en het je concreet aan het werk zet. Al houd je je niet geheel aan je planning, toch zul je zien dat je werk voortvarender gaat, en dat je meer rust en ruimte creëert in je freelance praktijk. Bovendien is een planning ook een hulpje om je bij problemen op het goede spoor te houden. Als je even niet meer weet welke taak je nou het eerste moet aanpakken, kun je hier altijd op terugvallen.

Leer stress hanteren

De meeste freelancers werken onder tijdsdruk. Dat brengt vaak een behoorlijke dosis stress met zich mee, wat weer kan leiden tot klachten en problemen van allerlei aard, onder andere – jawel – motivatieproblemen. Er is gelukkig veel wat je kunt doen aan stressmanagement, zodat je je werk weer leuk gaat vinden. Soms helpt het al om je kantoor eens flink uit te mesten, een doekje over je bureau te halen of een middagje te winkelen met een vriendin. Daarna zie je de problemen meestal in een totaal ander licht.

Het kan ook nodig zijn je huidige leefstijl onder de loep te nemen. Ren je teveel van hot naar her? Of zit je juist vastgelijmd aan je bureaustoel? Neem je vooral opdrachten aan waar je energie van krijgt of opdrachten die energie vreten? Heb je alleen maar saai routinewerk, neem je genoeg tijd voor je vriendschappen (die geven rust, zelfs als je niet de hele dag met iedereen contact hebt; een sociaal vangnet is een belangrijke voorwaarde om minder stress te voelen!), eet je wel gezond, et cetera?

Ga negatieve denkpatronen te lijf

Sommige freelancers hebben daarnaast een negatieve houding, die ook veel stress veroorzaakt. Ze hebben bijvoorbeeld altijd een dubbel gevoel bij het binnenhalen van nieuwe opdrachten. Aan de ene kant zijn ze blij, aan de andere kant overvalt ze meteen de angst dat ze de opdracht niet aan zullen kunnen en voelen ze zich onder druk staan. Het is dan de kunst te focussen op de aantrekkelijke kanten van deze nieuwe uitdaging. En er gewoon van te durven genieten. Het is belangrijk om dit soort negatieve denkpatronen te doorbreken, want zij verminderen het plezier dat je in je werk hebt aanzienlijk.

Durf nieuwe uitdagingen aan te gaan

Je kunt meer dan je denkt. Maak jezelf dan ook niet te snel wijs dat je een opdracht niet aankunt. Daardoor ben je al bij voorbaat ontmoedigd; bovendien laat je je leiden door angst. Bedenk dat veel freelancers juist energie krijgen van opdrachten waar ze (nog) onbekend of niet vaardig genoeg mee zijn en dat ze hun motivatie verliezen zodra ze alleen maar dingen doen waar ze ervaring mee hebben. Want wanneer geeft het ondernemer zijn je pas echt een kick? Is dat niet als je jezelf overtreft door bijvoorbeeld een opdracht met succes af te ronden die eigenlijk iets boven je niveau ligt? Je blijft alleen gemotiveerd, als je voortdurend iets nieuws leert en onderneemt. Aarzel daarom niet om regelmatig je grenzen te verleggen.

Denk niet te snel dat je gedemotiveerd bent

Sommige ondernemers gaan er bij het minste of geringste al vanuit dat ze een ernstig motivatieprobleem hebben. Vaak valt dat reuze mee. Een ondernemer is over het algemeen echter gevoeliger dan anderen voor inzakmomenten ofwel slechte dagen. Een week minder goed draaien heeft immers meteen invloed op zijn productie, en dus op zijn inkomen. Hij wil bovendien niet onder de maat presteren, want levert hij slecht werk af dan wordt hij mogelijk niet meer gevraagd door zijn opdrachtgever of klant. Dit soort dips zijn vaak reden voor angst en onzekerheid bij ondernemers. Toch zijn ze in feite doodnormaal, dus laat het gewoon over je heen komen. Accepteren is beter dan blijven vechten, dat kost alleen maar energie. Er komt vanzelf weer een dag dat het wel lekker loopt, meestal sneller dan je denkt.

Tips voor een kortdurend motivatieprobleem

Heb je een kleine dip, dan zijn de volgende tips wellicht van nut:

• Stel jezelf een korte-termijn deadline en geef deze door aan je opdrachtgever. Als er geen of weinig tijdsdruk is, kun je apathisch worden. Creëer die tijdsdruk dan zelf.
• Word lichamelijk actief. Een wandeling in de middagpauze kan helpen om je systeem een impuls te geven.
• Push jezelf niet teveel: als na een paar uur werken je geest helemaal leeg is, schakel dan even over op taken die minder creativiteit of denkwerk van je vergen. Wacht een paar uur met de klus, of stel hem uit tot de volgende dag. Neem ook voldoende pauzes gedurende de dag. Tijdens dit soort rustmomenten ontspant je geest zich weer en schiet de oplossing je vaak ineens te binnen.
• Zoek steun bij collega-freelancers, vrienden en familie. Iedere ondernemer heeft een sociaal vangnet nodig waarin hij ondersteuning, input, inspiratie, vriendschap en loyaliteit vindt. Een kort gesprek met een collega-freelancer kan een opluchting zijn als je er even doorheen zit, en je bovendien een verfrissende kijk geven op je werkzaamheden.

Aanbevolen websites

• Energie voor werk of studie - Je hebt nog zoveel te doen: die boeken lezen, een diploma halen, je project afronden, de klusjes van vandaag, maar... waar haal je de energie vandaan?
• Omgaan met werkdruk - Als echte carrièretijger kun jij natuurlijk flink doorhalen op je werk. Deadlines en doelen moeten tenslotte gehaald worden. Maar echte carrièretijgers weten ook dat het lichaam en de geest, net als bijvoorbeeld je auto, zorgvuldig behandeld moeten worden.
• Rationele Effectiviteits Training (RET) - De Rationele Effectiviteits Training (RET) is een methode om ongewenst gedrag of emoties van jezelf om te buigen naar meer effectief gedrag of effectievere emoties.

Bron

• Edic, M. (1999). Zelfmotivatie voor de ondernemer: de passie levend houden en doelen bereiken.  Elmar.

Auteur: Vera van Dijk