Als freelancer ben je voortdurend bezig om jezelf en je werk onder de aandacht van anderen te brengen. Je doet dit bijvoorbeeld door tijdens een acquisitiegesprek over je diensten te vertellen. Maar ook in offertes presenteer je een stukje van je bedrijf, evenals op je website en visitekaartje. Jezelf op uiteenlopende wijze presenteren is geen kwestie van opschepperij of egostrelend gedrag. Het is een belangrijk hulpmiddel bij het binnenhalen van opdrachten en draagt op die manier bij aan de groei van je bedrijf.

Waarom moet je je als freelancer kunnen presenteren?

• Om jezelf goed in de markt te zetten. Dit doe je door op duidelijke wijze kenbaar te maken wat voor diensten je aanbiedt. Je kunt je diensten bijvoorbeeld presenteren met behulp van een elevator pitch. Slaag jij erin om een goede elevator pitch op te stellen, dan weet je gesprekspartner na drie à vier zinnen precies waarvoor hij bij jou terecht kan en ben je een stap dichterbij een potentiële opdracht.
• Als je je duidelijk presenteert, vergroot dat je naamsbekendheid. Een grotere naamsbekendheid zorgt er vervolgens weer voor dat potentiële klanten je beter kunnen vinden.
• De manier waarop je je presenteert, draagt bij aan je profiel als freelancer. Je huisstijl straalt bijvoorbeeld vertrouwen uit en ondersteunt op die manier je betrouwbare imago. Je presentatiewijze helpt je opdrachtgevers te overtuigen om met jou in zee te gaan.  
• Voor de groei van je bedrijf is het belangrijk dat je je onderscheidt. Waarom zou een opdrachtgever voor jou kiezen? Wat maakt jou beter dan de rest? Dat onderscheidende karakter kun je goed naar voren brengen in je bedrijfspresentatie. Bijvoorbeeld in de manier waarop je telefoongesprekken voert: zakelijk, professioneel en altijd zeer stipt. Opdrachtgevers zullen die werkhouding opmerken en je goede communicatieve vaardigheden waarderen.

Wanneer en hoe presenteer je jezelf?

Je bedrijf presenteren doe je op verschillende momenten en manieren. Je verstrekt zowel mondeling als schriftelijk informatie over je freelance activiteiten.

Mondelinge presentatie

• Acquisitiegesprek Je hebt een afspraak met een (potentiële) opdrachtgever. In het acquisitiegesprek toon je niet alleen je deskundigheid door helder over je diensten te vertellen, maar presenteer je je ook als professional door goed naar je gesprekspartner te luisteren. Je brengt zijn vragen en wensen in kaart en denkt met hem mee over een oplossing.
• Netwerken Je knoopt een praatje aan met een andere genodigde op een nieuwjaarsborrel. Je vertelt over je werk als freelancer met behulp van een elevator pitch en noemt voorbeelden van opdrachten die je onlangs hebt verricht. Op die manier breid je je netwerk uit.
• Telefoongesprekken Je overlegt telefonisch met een opdrachtgever over een klus. In de manier waarop je een zakelijk telefoongesprek voert, laat je zien wat voor een type freelancer je bent. In een gesprek kun je bijvoorbeeld je zelfverzekerdheid naar voren laten komen of laten zien dat je gemakkelijk besluiten neemt: "Ik stel voor dat we deadline vaststellen op eind augustus. Het lijkt me dat we dan genoeg tijd hebben om alles af te ronden."
• Resultaten Je presenteert het resultaat aan het einde van een opdracht. Je laat bijvoorbeeld aan de hand van een Powerpoint-presentatie zien wat het onderzoek dat je hebt verricht, heeft opgeleverd.

Schriftelijke presentatie

• E-mailcorrespondentie Ook in de digitale omgang met klanten en collega-freelancers laat je iets van jezelf zien. Wie bijvoorbeeld standaard vergeet bijlagen met zijn e-mail mee te zenden of berichten verstuurt vol met taal- en spelfouten, zal geen goede indruk maken. Beter is om je e-mails consequent na te lopen op schrijffouten en berichten op tijd af te handelen. Als service naar de lezer toe kun je je contactgegevens onderaan je e-mailberichten vermelden. Je e-mails kun je ook inzetten als marketinginstrument door voorbeelden van recent werk in berichten te vermelden. Bijvoorbeeld in de vorm van links naar de websites waarop je werk is te zien.
• Curriculum vitae Een cv is zo veel meer dan een opsomming van je diploma's en werkervaring. Althans dat kan het zijn als je aandacht besteedt aan de opbouw, woordkeus en lay-out. Een cv kan een mooie weerspiegeling van jou als persoon zijn, zowel zakelijk als privé.
• Facturen en opdrachtbevestigingen Aan deze vormen van zakelijke correspondentie is een aantal algemeen geldende voorwaarden verbonden. Zo moeten facturen voorzien zijn van een factuurnummer. Door facturen en opdrachtbevestigingen te versturen die aan alle voorwaarden voldoen, maak je het een opdrachtgever gemakkelijk en presenteer je jezelf ook op een positieve manier.
• Huisstijl De meest voor de hand liggende methode om jezelf en je diensten onder de aandacht van anderen te brengen, is via een visitekaartje. De vorm en de kleur van het kaartje, maar ook de tekst die erop staat, zeggen iets over wie jij bent en wat je doet. Hetzelfde geldt voor je website.
• Offerte Een opdrachtgever een concreet aanbod doen, doe je door het sturen van een offerte. Om je aanbod in een offerte zo aantrekkelijk mogelijk te presenteren, heb je verschillende hulpmiddelen tot je beschikking. Je schrijfstijl vertelt bijvoorbeeld veel over je werkstijl. Verder kun je je aanbod kracht bijzetten door een mooie opmaak van de offerte. Zo heeft Marieke een speciaal sjabloon ontwikkeld voor haar offertes en gebruikt ze foto's.     
• Werk aanleveren Met de manier waarop je je werk aanlevert, kun je een goede indruk achterlaten bij een opdrachtgever. Bijvoorbeeld door het afgesproken werk op tijd en volledig aan te leveren en te vragen (telefonisch of per e-mail) of een opdrachtgever alles in goede orde heeft ontvangen. Als je je werk op een zorgvuldige manier aanlevert, presenteer je je als een betrokken freelancer.

Wat heb je nodig om goed te kunnen presenteren?

• Discipline Je bouwt geen reputatie op door één keer een overtuigend acquisitiegesprek te voeren of mooie presentatie te geven op een netwerkbijeenkomst. Om klanten te vinden en te behouden, zul je voortdurend jezelf op professionele wijze moeten presenteren. Dat betekent dat je ook vriendelijk blijft als een opdrachtgever vlak voor een deadline belt. Hiervoor is discipline nodig.   
• Durf Om opdrachten binnen te halen, moet je durven jezelf neer te zetten. Durf je bijvoorbeeld een gewaagde slogan (lijfspreuk) te gebruiken om zo de aandacht op je bedrijf te vestigen? Of heb je het lef om een potentiële opdrachtgever op een borrel aan te spreken en hem een aanbod te doen? Om naar buiten te treden en jezelf te presenteren, is durf nodig.
• Overtuigingskracht Om jezelf goed te kunnen presenteren, moet je in de eerste plaats overtuigd zijn van je eigen kunnen. Daarnaast heb je overtuigingskracht nodig om (potentiële) klanten te overtuigen van je ideeën, plannen en diensten. Als je overtuigd bent van je eigen kennis en kunde, zal dat zichtbaar zijn in je presentatie en kun je jezelf goed verkopen.  
• Visie Je presentatie wint aan kracht als je een visie hebt ontwikkeld, zowel op je eigen werk als op het werk van je klantenkring. Door middel van een visie kun je je onderscheiden van andere freelancers.
• Weten wie je bent Je marketingcommunicatie kan pas effectief zijn als je zelf precies weet waar je voor staat. Pas dan kun je duidelijk aan de buitenwereld vertellen welke diensten je levert en op welke manier je dat doet. Inzicht in je eigen bedrijf kun je krijgen door jezelf als merk te beschouwen, ook wel personal branding genoemd. Een andere manier om kennis over je freelance praktijk te vergaren, is door het schrijven van een ondernemingsplan. 
• Mondelinge vaardigheden Je moet jezelf en je diensten in gesprekken goed kunnen neerzetten. Dit doe je niet alleen door helder taalgebruik te gebruiken, maar ook goed te luisteren. Je uitleg over je laatste klus zal bijvoorbeeld beter blijven hangen, als je je verhaal afstemt op je gesprekspartner door bijvoorbeeld geen vaktaal te bezigen.  

Beter presenteren: hoe doe je dat?

Stap 1: Bekijk je presentatieactiviteiten kritisch

Vaak besteden freelancers veel aandacht aan momenten waarbij het zeer duidelijk is dat ze zich aan de buitenwereld presenteren. Acquisitiegesprekken worden bijvoorbeeld goed voorbereid. Minder aandacht en tijd gaan echter uit naar de zakelijke correspondentie in de vorm van e-mail, facturen en opdrachtbevestigingen. Dat is jammer, want ook met die communicatievormen kun je je als freelancer op een positieve manier presenteren. Breng eens in kaart welke presentatieactiviteiten je uitgebreid voorbereidt en welke niet of nauwelijks. Neem die laatste vervolgens kritisch onder de loep en kijk hoe je jezelf op die momenten beter zou kunnen presenteren. Zijn je facturen bijvoorbeeld klantvriendelijk? Handel je e-mails wel snel genoeg af?

Stap 2: Besteed meer tijd aan je presentatie

Elke keer dat je contact hebt met een (potentiële) opdrachtgever, is een gelegenheid om je te presenteren. Benut al die momenten door aandacht te besteden aan je manier van presenteren. Neem bijvoorbeeld altijd de tijd voor telefoontjes met een opdrachtgever of lees je e-mails nog een keer na voordat je op de verzendknop duwt. Als je doorlopend tijd inruimt voor alle contactmomenten met klanten, dan maak je niet één keer een positieve indruk, maar keer op keer.

Stap 3: Stem je presentatie nauwer af op wie je bent en wat je doet

Als je erin slaagt om in je presentatie goed weer te geven wat je ambities en capaciteiten zijn, dan zul je gemakkelijker opdrachten binnenhalen die daar ook op aansluiten. Om dat te bereiken, moet je eerst precies weten wat voor een freelancer je nu eigenlijk bent. Welke diensten bied je aan? Wat is je expertise? Een manier om je eigen bedrijf duidelijk in kaart te brengen, is door middel van het schrijven van een ondernemingsplan of je te verdiepen in personal branding. Als je weet wat jij als freelancer doet en wil, kun je dat ook duidelijk naar buiten communiceren. Je kunt dan pas echt een goede elevator pitch opstellen.

Stap 4: Update je presentatie

Zoals ieder bedrijf maakt ook jouw freelance praktijk een groei door. Je kunt je bijvoorbeeld specialiseren of besluiten om je dienstenaanbod te verbreden. Als je bedrijf verandert, moet ook je presentatie over je bedrijf veranderen. Ga daarom geregeld na of je presentatie toe is aan een update. Gebruik je na drie jaar bijvoorbeeld nog steeds je eerste visitekaartje, dan is het misschien wel tijd voor een nieuw ontwerp of een compleet nieuwe huisstijl.

Stap 5: Oefen je mondelinge vaardigheden

Veel freelancers zien vaak op tegen acquisitiegesprekken, netwerkborrels of het voeren van zakelijke telefoongesprekken. Door dit soort situaties voor te bereiden en te oefenen, kun je je mondelinge presentatie verbeteren.

• Schrijf op wat het doel van het gesprek is. Op een netwerkgelegenheid is het gespreksdoel bijvoorbeeld: "vertellen wie ik ben en wat ik kan."
• Noteer wat je wilt zeggen. Je hoeft dit niet in volledige zinnen uit te schrijven. Een paar steekwoorden en enkele concrete voorbeelden, is al genoeg.
• Stem de inhoud van je verhaal af op je publiek. Ga bijvoorbeeld na in hoeverre je gesprekspartner de vaktaal kent die jij gebruikt.
• Oefen een kennismaking (met een nieuwe opdrachtgever) voor de spiegel. Let daarbij op je intonatie, spreeksnelheid en houding.
• Schakel een collega-freelancer in. Laat hem bijvoorbeeld je elevator pitch horen of bespreek je opzet voor een acquisitiegesprek.  

Hoe je een presentatie voorbereidt voor meerdere personen, lees je in het stappenplan Bedrijfspresentatie.

Aanbevolen websites

• Op Carrièretijger staat uitgelegd hoe je een presentatie voor een groep goed opbouwt.
• Op Leren.nl kun je een online cursus presentatie geven volgen. 

Auteur: Janine Bruinooge