De meeste freelancers kiezen voor de eenmanszaak als rechtsvorm. Althans, als ze alleen werken. Er zijn ook Lancelots die hun krachten bundelen. Voor welke rechtsvorm kiezen zij?

Samen twee eenmanszaken

"Ik ben in 2000 voor mezelf begonnen. Bram, een goede vriend van mij, werkte al als freelance journalist. We wilden graag samenwerken omdat je dan continuïteit kunt bieden aan opdrachtgevers. Daarnaast is het natuurlijk handig als je kantoorruimte, software en informatiebronnen kunt delen. Samen één bedrijf oprichten wilden we echter niet. De voornaamste reden was de aansprakelijkheid. Als journalist kun je behoorlijke brokken maken, bijvoorbeeld als je een rechtszaak aan je broek krijgt vanwege smaad. Als je een VOF hebt, kan het ook je compagnon veel geld kosten als jij een schadeclaim krijgt. We hebben namelijk geen beroepsaansprakelijkheidsverzekering, omdat die voor journalisten erg duur is.

We zijn dus twee aparte eenmanszaken, maar treden wel samen naar buiten. We hebben bijvoorbeeld een gezamenlijke huisstijl en website. In principe hebben we onze eigen opdrachten, maar we besteden ook werk aan elkaar uit. Degene die de opdracht aanneemt, neemt ook de verantwoordelijkheid. Opdrachtgevers weten altijd wie er verantwoordelijk is. Als ik werk uitbesteed aan Bram, factureert hij aan mij en ik aan de opdrachtgever. Dat is helder, de inkomstenverdeling is zo ook duidelijk.

Deze vorm bevalt ons heel goed. Een voorwaarde voor deze manier van samenwerken is dat je elkaar vertrouwt en dezelfde kant op wilt. Je moet dezelfde stijl en kwaliteit hebben, uit hetzelfde hout gesneden zijn. Als je je heel verschillend gaat ontwikkelen, werkt het niet meer. Dan kun je natuurlijk nog steeds alle faciliteiten delen, maar dan kun je je niet meer gezamenlijk presenteren."

Mark Mieras, freelance wetenschapsjournalist

Met zijn tweeën een maatschap

"We wilden graag als één bedrijf naar buiten treden. En we hebben daarbij voor de maatschap gekozen, omdat bij een VOF iedere vennoot voor 100% aansprakelijk is. Nu zijn we ieder voor de helft aansprakelijk. Daar hechten we aan.

Een nadeel is alleen dat je een maatschap niet bij de Kamer van Koophandel kunt inschrijven. En dat is wel eens lastig, omdat leveranciers en dergelijke (Lukas Klamer, officesupplies-mensen of de gemeentereiniging of zo) altijd om een KvK-nummer vragen. Dan moet je ze helemaal uitleggen dat dit niet kan. Vaak moet je dan een visitekaartje of een btw-nummer laten zien en dan is het ook wel goed, maar het geeft toch gedoe."

Communicatie-adviseur, heeft sinds zes jaar een eigen bureau

Met zijn vieren een maatschap

"Ik heb samen met drie collega's een adviesbureau. We wilden gezamenlijk naar buiten treden en een aantal zaken delen. Maar omdat ons werk sterk persoonsafhankelijk is, wilden we dat ieder verantwoordelijk bleef voor zijn eigen aanpak en acquisitie. We zochten dus naar een vorm waarin we individueel kunnen opereren, maar toch een soort paraplu hebben waaronder de grote gezamenlijke kosten vallen, zoals de kantoorhuur. Daarom hebben we een maatschap  opgericht. Een BV wilden we niet, omdat je dan een gezamenlijke administratie moet voeren en het over veel meer dingen eens moet worden. Een VOF was ook geen optie voor ons, omdat er dan sprake is van onverdeeld vermogen. Dat houdt in dat de VOF vermogen heeft dat niet aan een van de vennoten is toegeschreven. Dat wilden we niet. In de huidige vorm zijn we namelijk heel flexibel als er mensen bij komen of weggaan: je hoeft je niet in te kopen of uitgekocht te worden.

We hebben ieder onze eigen administratie en doen ook ieder apart de btw-aangifte. We factureren aan de maatschap en die factureert aan de opdrachtgever. Als een van ons iets aanschaft waar we alle vier gebruik van maken, bijvoorbeeld software, delen we die kosten gewoon door vier. Die kosten worden dus niet door de maatschap betaald, maar door onze afzonderlijke eenmanszaken. Je zou kunnen zeggen dat we een omzetmaatschap zijn in plaats van een kostenmaatschap. Dat is minder gebruikelijk, en we hebben dan ook speciale afspraken gemaakt met de Belastingdienst.

Een groot voordeel van samenwerken is dat we het werk kunnen verdelen en dat er achtervang is. Daardoor kun je grotere opdrachten aannemen dan wanneer je alleen werkt. Overigens hebben we wel ieder een eigen specialisme, anders vis je teveel in dezelfde vijver. Een nadeel is dat we met vier kapiteins op één schip werken. Dat kan lastig zijn als we personeel willen aannemen. Een nadeel ten opzichte van de BV is dat we geen vermogen opbouwen. We moeten dus ieder een goede pensioenvoorziening hebben." 

Adviseur, sinds negen jaar zelfstandig

VOF

"Al op school werkten we samen. Het stond voor ons vast dat we na het afstuderen met ons vieren verder wilden. Toen we ons oriënteerden op de verschillende samenwerkingsmogelijkheden, bleven de maatschap en vennootschap onder firma (VOF) over. In een maatschap opereer je wat meer als individu en heb je ook meer administratie. Wij wilden als één bedrijf opereren. Daarom kozen we voor de VOF.

Met het opstellen van het vennootschapscontract zijn we lang bezig geweest. Je moet bedenken wat er allemaal mis kan gaan en daar afspraken over maken. Maar ook over iets als vakantiedagen hebben we lang zitten steggelen. Op hoeveel vakantiedagen hebben we recht? Hoeveel dagen mag je aaneengesloten opnemen? Hoe lang van tevoren moet je je vakantie melden? Kunnen we tegelijk weg of moeten we om de beurt gaan. 

Doorgaans werken we met zijn tweeën aan een opdracht. We zorgen er altijd wel voor dat een opdrachtgever één contactpersoon heeft, met één achtervang. Voor de urenregistratie hebben we een gezamenlijk programma. Je kunt daardoor ook zien hoeveel uren de ander heeft besteed en of je qua uren nog op schema ligt. 

Het nadeel van onze manier van samenwerken is dat we veel moeten overleggen. We zijn alle vier gelijkwaardig, er is niet één persoon die knopen doorhakt. Van de andere kant is die gelijkwaardigheid ook weer een voordeel. We werken samen aan één doel, het is niet ieder voor zich. Overigens hebben we wel ieder onze eigen stijl, er is niet één Autobahn-stijl. Maar dat komt misschien ook doordat we nog niet zo lang bezig zijn. We leren nog steeds veel van elkaar."

Maarten en Giovanni, Autobahn

BV

"Wij hebben om meerdere redenen voor de BV gekozen. In de eerste plaats willen we met deze rechtsvorm onze verbindende visie tot uitdrukking brengen. Die houdt in dat we belangen van anderen willen behartigen. We zijn niet uit op persoonlijke winstmaximalisatie, maar willen de juiste adviseur aan de klant koppelen. Het gaat ons om de samenwerking, niet om het individuele belang.

Verder is een BV gemakkelijker met het oog op verzekeringen. We zijn alle vier aandeelhouder, maar ook werknemer met een echte arbeidsrelatie met de BV. Daardoor zijn we WW- en WAO-verzekerd. De voorwaarde voor deze constructie (eigenlijk een soort arbeiderszelfbestuur) is dat je met meer dan drie mensen een BV opricht, en dat ieder door de anderen kan worden ontslagen.

De risico-aansprakelijkheid speelt ook een rol. Nu zijn we ieder tot € 4500 aansprakelijk. We zijn privé niet aansprakelijk, dus als mijn collega een fout maakt, kan dat mij niet mijn huis kosten. Als er fraude of wanbeleid in het spel is, wordt het een ander verhaal. Maar dat risico valt toch niet af te dekken.

Onze samenwerkingsvorm vergt veel overleg, maar dat vinden we geen nadeel. We hoeven ook niet over alles een gezamenlijk besluit te nemen. Sommige dingen, zoals de website, vallen onder verantwoordelijkheid van een tweetal. Wel een nadeel is dat onze constructie niet gangbaar is. De fiscus snapt het niet, de bank snapt het niet ... Overal waar we iets willen, moeten we het verhaal een paar keer uitleggen. Opdrachtgevers vinden het juist interessant; je hebt bij een nieuwe klant meteen een gespreksonderwerp."

Jacques-Paul van Meel, interim manager/consultant

Auteur: Marieke van Osch