Vermoeidheid en gebrek aan energie zijn belangrijke tijdverslinders. Als je moe of duf bent, kost alles meer tijd. Het loont om je eens te verdiepen in je bioritme of innerlijke klok.

Circadiaanse ritmes

Iedereen heeft een interne biologische klok, de zogenaamde circadiaanse ritmes. Deze klok heeft invloed op een aantal lichaamsfuncties en ook op ons gedrag. Hartritme en bloeddruk bijvoorbeeld vertonen in het algemeen een piek in de late ochtend of de vroege namiddag en zijn het laagst tussen 2.00 en 4.00 uur. Dit zou verklaren waarom er 's ochtends meer hartaanvallen voorkomen.

Ook de lichaamstemperatuur varieert met ongeveer 0,5° per dag; hij is 's morgens vroeg het laagst en laat in de middag het hoogst. De geestelijke en fysieke alertheid stijgt normaal tijdens de ochtenduren en kent een inzinking in de vroege namiddag, om opnieuw te stijgen tussen 16.00 en 18.00 uur. Dit heeft te maken met de afscheiding van bepaalde hormonen gedurende de dag.

Ochtendmens of avondmens?

Er bestaan echter ook individuele verschillen in circadiaanse ritmes. Ochtendmensen bereiken ongeveer één uur vroeger hun hoogste lichaamstemperatuur dan avondmensen. Ook zijn zij vroeger alert dan avondmensen. Ongeveer 10 tot 15% van de bevolking is een uitgesproken ochtend- of avondmens. Bij beide types kan een toename van de stress worden gemeten als ze op het voor hen verkeerde tijdstip moeten presteren. Bepaalde stoffen (zoals slaapmiddelen en koffie) verstoren het effect van die circadiaanse ritmes.

Weten op welke uren je het meest helder en productief bent, kan veel tijdwinst opleveren. Mensen die 's ochtends enthousiast uit bed springen, zullen veel en efficiënt werk verzetten in de vroege ochtend. Ben je een uitgesproken avondmens, doe dan zo mogelijk 's avonds het werk waarvoor je helder en geconcentreerd moet zijn. Natuurlijk is niet iedereen vrij om zijn eigen werktijden te bepalen, maar als je die mogelijkheid wel hebt, benut die dan!

Of je nu een ochtend- of een avondmens bent, je energiepeil en prestatieniveau zullen de hele dag schommelen. Houd het eens een tijdje bij, zodat je beter weet wanneer je optimaal functioneert en wanneer het wat minder gaat. Daar kun je bij je dagplanning rekening mee houden: moeilijke taken doe je wanneer je je het meest energiek voelt. Ben je sloom en suf (bijvoorbeeld na het middageten), dan reserveer je die tijd voor gemakkelijke routinetaken.

Lunchdip en energiepieken

Het bioritme is heel persoonlijk, maar op bepaalde momenten van de dag voelt vrijwel iedereen zich duf. Na de lunch zit bijvoorbeeld een groot deel van de mensen gapend achter de computer. Probeer eens om wat later te gaan lunchen. Iemand die rond 7.00 uur opstaat, heeft namelijk tussen 11.00 en 13.00 uur de meest productieve uren. Zonde om dan te pauzeren.

Na enen belandt het lichaam in een soort dip, of je nu gegeten hebt of niet. Ga sowieso een frisse neus halen na de lunch, dat helpt tegen vermoeidheid. Ook is het aan te raden om zoveel mogelijk routineklusjes - zoals e-mail en post beantwoorden - na het eten te doen. Plan werk waarvoor je geconcentreerd en creatief moet zijn, zoveel mogelijk aan het eind van de middag, als je je tweede energiepiek krijgt.

Regelmatig bijtanken

Ten slotte is het verstandig om je ervan bewust te zijn dat alle bezigheden energie kosten. Energie die regelmatig moet worden bijgetankt. Genoeg slapen, gezond eten en regelmatig bewegen zorgen voor lichamelijke en geestelijke energie. Maar ook regelmatig pauzes nemen draagt bij aan het energieniveau. Het lijkt misschien slimmer om bij grote drukte uren achter elkaar door te werken, maar een paar keer per dag ontspannen zorgt ervoor dat je uiteindelijk meer werk kunt verzetten.

Bronnen

• Gezondheid.be, Test: wat is je bioritme?.
• Gieles, J. Ons bioritme. Een orkest van klokken in Psychologie Magazine, februari 2006.

Auteur: Marieke van Osch