Twee weten en kunnen meer dan één. Met vaste samenwerkingspartners heb je je opdrachtgevers meer te bieden dan alleen je eigen expertise. Vaste samenwerkingsverbanden bieden allerlei voordelen, maar er zitten ook risico's aan.

Voordelen van samenwerking

Samenwerken betekent dat je succesvol om kunt gaan met andere mensen en dat je samen met die anderen doelen weet te bereiken.

Door strategisch samen te werken met zakelijke partners, heb je meer te bieden dan wanneer je in je eentje werkt en uitsluitend je eigen diensten aanbiedt.

• Je vergroot je aanbod doordat je meer expertise kan bieden dan alleen je eigen kennis en vaardigheden. Twee weten nu eenmaal meer dan één.
• Je kunt er ook voor kiezen om samen te werken met partners die dezelfde expertise hebben als jij. Je kunt op die manier te grote drukte en afwezigheid opvangen of grote klussen met een strakke deadline aannemen.

Voor opdrachtgevers kan het prettig zijn als jij deel uitmaakt van een samenwerkingsverband met anderen:

• De opdrachtgever hoeft niet voor alle deelgebieden van een opdracht op zoek te gaan naar verschillende freelancers.
• Soms vindt een opdrachtgever het riskant om zaken te doen met een losse freelancer. Wat als deze ziek wordt of met vakantie gaat? Dit 'afbreukrisico' is kleiner als je je diensten aanbiedt samen met partners die eventueel jouw werk kunnen opvangen bij afwezigheid.

Journalist Mark Mieras uit Amsterdam heeft een nauwe samenwerking met Bram Vermeer. Samen hebben zij een bureau voor journalistieke producties. Zij zijn onafhankelijke rechtpersonen, maar delen een kantoor, hebben dezelfde website en dezelfde achtergrond: "Wij merken dat opdrachtgevers het een pre vinden dat wij met zijn tweeën een partnerschap hebben. We maken bij de acquisitie altijd duidelijk dat wij elkaars werk altijd kunnen overnemen."

Samenwerken moet je kunnen

Om succesvol te kunnen samenwerken met zakelijke partners heb je een aantal vaardigheden nodig:

• Je kunt goed luisteren.
• Je bent sensitief en hebt een groot inlevingsvermogen.
• Je houdt het gemeenschappelijk doel in het oog, ook als dat niet direct bijdraagt aan je persoonlijk belang.
• Je speelt relevante informatie door.
• Je respecteert de deskundigheid van de ander(en).
• Je steunt ideeën en initiatieven van anderen.
• Je denkt mee en levert een bijdrage aan het groepsproces.
• Je geeft positieve feedback op anderen.
• Je lost problemen en conflicten tactvol op.

Heb je moeite met deze vaardigheden, en wil je toch samenwerken, dan is het verstandig om aan deze vaardigheden te werken. Je kunt veel leren van intervisie, of je kunt trainingen volgen op bepaalde deelgebieden. Je kunt je bijvoorbeeld oefenen in het geven en krijgen van feedback, of een training volgen in luisteren.

Samenwerkingsvormen

Er zijn allerlei samenwerkingsvormen, variërend van korte, projectmatige verbanden tot langdurige en hechte samenwerkingsverbanden.

Samenwerken in een project

Een project is een tijdelijk samenwerkingsverband waarin de deelnemers een aan gemeenschappelijk doel werken. Een project is vastomlijnd, met duidelijke afspraken over tijdspaden, doelen, expertisegebieden en te behalen tussentijdse mijlpalen. Een projectorganisatie kan soms gaan lijken op een tijdelijk bedrijf, met alle hiërarchische en overlegstructuren die daarbij horen. Lancelots is een voorbeeld van zo'n project.

Projecten worden soms deels, soms geheel aan freelancers uitbesteed:

• Er zijn bedrijven die een interne projectleider aanwijzen, die vervolgens een aantal freelancers inhuurt om een klus te klaren. Je wordt dan met een aantal collega-freelancers tijdelijk een verlengstuk van het bedrijf.
• Soms wordt een heel project uitbesteed aan freelancers, inclusief het projectmanagement. De freelance projectmanager gaat dan op zoek naar andere freelancers die delen van het project op zich nemen, al naargelang hun expertisegebied. Als freelancer ben je dan tijdelijk onderdeel van een groep die de klus moet klaren. Goede afspraken onderling en met het bedrijf zijn van levensbelang voor het slagen van zo'n extern project. Als het project klaar is, wordt de projectgroep ontbonden.

Netwerkorganisatie: het nut van losvaste verbanden

Zoals gezegd vinden opdrachtgevers het vaak prettig om bij één adres aan te kunnen kloppen om verschillende dingen te kunnen uitbesteden. Als freelancer is het om die reden nuttig om mensen in je netwerk te hebben die bereid zijn samen met jou klussen te klaren.

Voorbeeld: Anja is vertaalster Italiaans-Nederlands. Zij voert regelmatig opdrachten uit voor een  klant, het culinaire importbedrijf De Zuidelijk Smaak. De klant belt op met het verzoek om een vertaling uit het Spaans. Anja heeft in haar netwerk een collega-vertaler, Rob, die hispanist is. Ze spelen wel vaker opdrachten aan elkaar toe. Anja verwijst haar klant naar Rob, met een duidelijke aanbeveling. De klant belt Rob met het verzoek een tekst over Spaanse olijven in het Nederlands te vertalen.

Dat kan verschillende vormen hebben:

• Jij brengt de opdrachtgever in contact met een collega-freelancer. Het feit dat de opdrachtgever jou kent, biedt hem een garantie dat het met de collega-freelancer die jij aanraadt, ook wel goed zit.

• Jij neemt de opdracht aan en huurt de diensten van een collega-freelancer in. Een klant belt met een grote opdracht waar veel haast bij is. Zelf heb je geen tijd om die hele opdracht uit voeren, maar het is wel een interessante klus. De deadline is haalbaar als je de klus met twee mensen zou uitvoeren. Nu kun je tegen de klant zeggen dat hij voor een deel van de klus een ander moet zoeken en dat jij de helft tot je rekening neemt. Beter is het als je voorstelt de klus samen met een bekende collega-freelancer uit te voeren. Voorwaarde is wel dat je de kwaliteit van het werk van die collega-freelancer kent. Als de opdrachtgever akkoord gaat, heb je twee mogelijkheden:

1. Jij neemt de klus aan en besteedt een deel van het werk aan de collega-freelancer uit. Jij bent dan verantwoordelijk voor het halen van de deadline door beiden. De collega-freelancer factureert aan jou.
2. Jij neemt contact op met de collega-freelancer en kijkt of hij/zij zin en tijd heeft. Beiden sturen jullie een opdrachtbevestiging naar de opdrachtgever, met duidelijke afspraken wie verantwoordelijk wordt voor welk deel. Ieder factureert apart aan de opdrachtgever en ieder blijft apart verantwoordelijk voor de deadlines en de (nadere) afspraken met de opdrachtgever. Het nadeel van deze aanpak is dat de opdrachtgever met twee partijen zaken moet doen. Het voordeel is dat jij geen verantwoordelijkheid op je hoeft te nemen voor andermans werk.

Deel uitmaken van een netwerkorganisatie heeft als groot voordeel dat je allerlei soorten diensten op verzoek kan aanbieden en dus allerhande klussen kunt accepteren: bij grote klussen kun je het werk verdelen (de freelancers in je netwerk hebben dezelfde expertise), bij gevarieerde klussen kun je zelf het deel uitvoeren waar je gespecialiseerd in bent en andere delen overlaten aan weer andere experts. Je kunt alleen deel uitmaken van een netwerkorganisatie als je zelf actief netwerkt. Zorg voor een goede elevator pitch om aan collega-freelancers kort en bondig te kunnen uitleggen waar jouw expertise ligt.

Formele verbanden

Wil je een formele, vaste samenwerking met een of meer partners, dan kan het verstandig zijn te kiezen voor een VOF of maatschap, of voor een BV. Daarin regel je zaken over verantwoordelijkheden, maak je afspraken over de financiën enzovoort.

Het feit dat je langdurig met anderen samenwerkt heeft voor een opdrachtgever het voordeel dat hij grote of gevarieerde klussen kwijt kan op één adres.

Vanzelfsprekend moet je in een formeel verband goede afspraken maken over kwaliteit, beschikbaarheid, communicatie-uitingen en financiën. Een formeel samenwerkingsverband kan dan ook alleen slagen als de partners goed met elkaar overweg kunnen en tot goede gezamenlijke resultaten kunnen komen.

Partners kiezen

Zakelijke partners moet je zorgvuldig kiezen.

• Bepaal allereerst aan wat voor samenwerkingspartners je behoefte hebt om aan vragen van je klanten tegemoet te komen. Zijn dat samenwerkingspartners met dezelfde expertise als jij, zodat je grotere klussen kunt aannemen, of zijn het juist partners die een heel andere expertise hebben, zodat je gevarieerdere klussen kunt aannemen?
• De werkhouding van je samenwerkingspartner moet min of meer overeenkomen met die van jou, of, als dat niet zo is, moet je tevreden zijn over de resultaten die hij of zij boekt. Daar kun je alleen achter komen door daarover te overleggen en vervolgens uit te proberen of de samenwerking naar tevredenheid verloopt.
• Communicatie en omgang. Voor een prettige samenwerking is een goede communicatie van het grootste belang. Het moet 'klikken' tussen jou en je samenwerkingspartner, zeker als je een verband aangaat voor de langere termijn. Je merkt snel of je aan een half woord genoeg hebt en of je dezelfde kwaliteit voor ogen hebt. Wees eerlijk als de chemie niet werkt. Ga dan op zoek naar nieuwe partners.

Vereiste: afspraken maken

Welke vorm van samenwerking je ook kiest, je moet in alle gevallen goede afspraken maken:

• Wie neemt de leiding?
• Wat gaan we precies doen?
• Wie verricht welke taken?
• Wie steekt waarin hoeveel tijd?
• Wie coördineert en houdt contact met de opdrachtgever, als de opdrachtgever niet de leiding heeft?
• Wie stuurt de factuur?
• Hoe worden de kosten verdeeld?
• Hoe verdelen we de buit?
• Hoe maken we reclame over wat we gemaakt hebben?
• Welke kwaliteit streven we na en wanneer zijn we zelf tevreden?
• Wie is de auteursrechthebbende en hoe zit het met het intellectuele eigendom?

Aanbevolen websites

• Op Carrièretijger vind je een bespreking van de sociale vaardigheden en eigenschappen die je nodig hebt om goed te kunnen samenwerken.
• Wil je vaardigheden verbeteren die je nodig hebt om succesvol te kunnen samenwerken? In de rubriek persoonlijke vaardigheden van Leren.nl vind je onder andere de volgende onderwerpen: communiceren, conflicten hanteren en oplossen, kritiek geven en ontvangen.  
• Soms leidt samenwerking tot conflicten. Lees er meer over in het artikel Samenwerken is moeilijk.
• Ga je een project leiden, lees dan de cursus Projectmanagement.

Aanbevolen boeken

• Gill, L. (2000). Samenwerken met wie dan ook. Utrecht: Spectrum.
  Aardig boek over wat er mis kan gaan in een samenwerking, hoe dat komt en wat je eraan kunt doen.
• Tapscott, Don e.a. (2001). Digitaal kapitaal. Het gebruik van de kracht van b-webs. Schoonhoven: Academic Service.
  Een wat theoretisch maar wel inspirerend boek over moderne organisatievormen, waaronder de netwerkorganisatie.

Auteur: Ysolde Bentvelsen